Khi sử dụng máy ảnh DSLR hoặc mirrorless với ống kính rời, việc hiểu rõ về tiêu cự là gì sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn bố cục, độ sâu trường ảnh và hiệu ứng bokeh. Việc lựa chọn ống kính phù hợp phụ thuộc nhiều vào tiêu cự, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến góc nhìn và cảm nhận của bức ảnh. Hãy cùng khám phá kiến thức cơ bản về tiêu cự để nâng cao kỹ năng nhiếp ảnh của bạn.
Hiểu về tiêu cự
Trong nhiếp ảnh, tiêu cự (focal length) là khoảng cách từ tâm quang học của ống kính (điểm chính) đến cảm biến hình ảnh khi ống kính được lấy nét ở vô cực. Đây là thông số quan trọng xác định đặc tính của ống kính và ảnh hưởng đến góc nhìn cũng như độ phóng đại của hình ảnh.
Khi ánh sáng đi qua ống kính, nó bị khúc xạ và hội tụ tại một điểm gọi là tiêu điểm. Nếu cảm biến hình ảnh được đặt đúng tại vị trí này, hình ảnh sẽ được ghi lại rõ nét.
Ký hiệu “mm” trên ống kính
Trên mỗi ống kính, bạn sẽ thấy thông số tiêu cự được ghi bằng đơn vị milimet (mm). Ví dụ, ống kính có ghi “28-75mm F/2.8” cho biết đây là ống kính zoom với dải tiêu cự từ 28mm đến 75mm và khẩu độ tối đa F/2.8. Nếu chỉ có một con số như “50mm”, đó là ống kính tiêu cự cố định (prime lens).
Ống kính được chia thành hai loại chính:
- Ống kính tiêu cự cố định (prime lens): Có một tiêu cự duy nhất, thường cho chất lượng hình ảnh cao và khẩu độ lớn.
- Ống kính zoom: Có dải tiêu cự thay đổi, linh hoạt trong nhiều tình huống chụp khác nhau.
Góc nhìn thay đổi theo tiêu cự
Góc nhìn (angle of view) là phạm vi cảnh vật mà ống kính có thể ghi lại. Tiêu cự ngắn cho góc nhìn rộng, trong khi tiêu cự dài cho góc nhìn hẹp và khả năng phóng đại cao hơn.
Phân loại ống kính theo tiêu cự:
- Ống kính góc rộng (wide-angle): Tiêu cự dưới 35mm, phù hợp chụp phong cảnh, kiến trúc.
- Ống kính tiêu chuẩn (standard): Tiêu cự khoảng 50mm, cho góc nhìn gần giống mắt người, thích hợp chụp chân dung, đường phố.
- Ống kính tele (telephoto): Tiêu cự trên 80mm, lý tưởng để chụp từ xa, như thể thao, động vật hoang dã.
Việc lựa chọn tiêu cự phù hợp sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn bố cục và cảm xúc của bức ảnh.
Ảnh hưởng của tiêu cự đến hình ảnh
Tiêu cự không chỉ ảnh hưởng đến góc nhìn mà còn đến các yếu tố khác như:
- Độ sâu trường ảnh (depth of field): Tiêu cự dài kết hợp với khẩu độ lớn tạo ra độ sâu trường ảnh nông, làm nổi bật chủ thể và làm mờ hậu cảnh.
- Hiệu ứng phối cảnh (perspective): Tiêu cự ngắn làm tăng cảm giác xa gần giữa các đối tượng trong ảnh, trong khi tiêu cự dài làm nén khoảng cách, tạo cảm giác các đối tượng gần nhau hơn.
- Độ phóng đại: Tiêu cự dài cho phép phóng đại chủ thể mà không cần tiến lại gần, hữu ích khi chụp động vật hoang dã hoặc sự kiện thể thao.
Lựa chọn tiêu cự theo mục đích chụp
Tùy vào thể loại nhiếp ảnh, bạn có thể lựa chọn tiêu cự phù hợp:
- Chụp phong cảnh: Tiêu cự ngắn (14-35mm) để ghi lại toàn cảnh rộng lớn.
- Chụp chân dung: Tiêu cự trung bình đến dài (50-135mm) để làm nổi bật chủ thể và làm mờ hậu cảnh.
- Chụp thể thao, động vật: Tiêu cự dài (200mm trở lên) để chụp từ xa mà vẫn giữ được chi tiết.
- Chụp đường phố: Tiêu cự tiêu chuẩn (35-50mm) để ghi lại khoảnh khắc tự nhiên.
Tầm quan trọng của việc hiểu tiêu cự
Việc hiểu rõ tiêu cự là gì giúp bạn:
- Lựa chọn ống kính phù hợp với mục đích chụp.
- Kiểm soát bố cục và cảm xúc của bức ảnh.
- Tận dụng hiệu ứng phối cảnh và độ sâu trường ảnh để làm nổi bật chủ thể.
- Nâng cao kỹ năng nhiếp ảnh và sáng tạo trong việc ghi lại hình ảnh.
Tóm lại, việc nắm vững kiến thức về tiêu cự là gì là bước quan trọng để trở thành một nhiếp ảnh gia giỏi. Bằng cách hiểu và áp dụng đúng tiêu cự, bạn có thể tạo ra những bức ảnh ấn tượng và truyền tải cảm xúc một cách hiệu quả.
